Czym jest i jak stosować LOW FODMAP?
Protokół LOW FODMAP
Dieta LOW FODMAP została opracowana przez naukowców z Monash Univeristy, która z założenia ma eliminować/ograniczać grupy produktów zasobnych w FODMAP .
Została ona zaprojektowana z myślą o pacjentach cierpiących na Zespół Jelita Drażliwego (IBS). Jej wprowadzenie okazuje się skuteczne w łagodzeniu lub eliminacji symptomów IBS (w badaniach naukowych, zmniejszenie objawów notowano nawet u 86% pacjentów) .
Zastosowanie diety LOW FODMAP obejmuje tylko do IBS. Sugeruje się, że jest ona pomocna w leczeniu czynnościowych objawów żołądkowo-jelitowych.
Nazwę FODMAP tworzą pierwsze litery nazw poszczególnych grup tych węglowodanów, a mianowicie: Oligosacharydów, Disacharydów, Monosacharydów and Polioli. Te wszystkie węglowodany mają świetne zdolności fermentujące- dlatego w tym przypadku należy ich unikać.
Czym jest Fodmap ?
Ta grupa fermentujących węglowodanów, których organizm nie jest w stanie rozłożyć i wchłonąć w jelicie cienkim. Przez to zostają przesunięte w dół przewodu pokarmowego, następnie dostają się do światła jelita grubego (wraz z pozostałymi resztkami). W jelicie ulega fermentacji pod wpływem bytujących w tym odcinku bakterii.
Dieta FODMAP jest obecnie najbardziej skuteczną terapią żywieniową IBS.
Nadmierna fermentacja może powodować nadprodukcję gazów, tj. dwutlenek węgla, wodór, siarkowodór czy metan. Prowadzi to do wzdęć, bólu brzucha i zaparć. Produkty o dużej zawartości FODMAP mogą także powodować ściąganie wody do jelit poprzez swoje działanie osmotyczne, co wpływa na przyspieszenie motoryki i skutek w postaci biegunek.
Jak stosować ?
Protokół należy stosować 6-8 tygodni, a następnie ocenia jej skuteczność.
Jeśli nie zaobserwowano pozytywnych następstw (ustąpienie/ograniczenie objawów) to należy szukać innych rozwiązań żywieniowych. Następnie należy stopniowo rozszerzać dietę na podstawie indywidualnej tolerancji produktów i stopień zaawansowania choroby. Badania naukowe donoszą, iż protokół ten jest pomocny w redukcji objawów IBS nawet u 80% pacjentów. Pamiętać należy jednak, że prócz FODMAPS istnieją inne czynniki i składniki, które będą wpływać na komfort jamy brzusznej: duża ilość błonnika nierozpuszczalnego, duża ilość tłuszczu, Bardzo ważny jest poziom stresu, który ma ogromny wpływ na występowanie objawów.
Na co zwrócić uwagę ?
Protokół nie powinien być stosowany zbyt długo, ponieważ wyklucza wiele zdrowych i wartościowych produktów. Nieumiejętne lub za długie wykluczanie FODMAP z diety może powodować skutek odwrotny od zamierzonego. Dodatkowo nie każdy produkt z tej grupy powoduje objawy u każdego. Ważna jest indywidualna tolerancja pacjenta. Poza tym często problematyczna jest dawka, a nie konkretny produkt. Dlatego decydując się rozszerzanie diety pamiętajmy o podawaniu małych ilości nowych produktów.
Najlepsze i najbezpieczniejsze efekty przynosi zastosowanie terapii pod okiem wykwalifikowanego dietetyka. Jeżeli nie mamy takiej możliwości, musimy poświęcić odpowiednią ilość czasu na zgłębienie tematu i ściśle stosować się do zaleceń. Należy zwrócić uwagę na powstawanie ewentualnych niedoborów żywieniowych – witaminy D, błonnika, składników mineralnych czy NNKT.
Tabela produktów foodmap:
| PRODUKTY | TEGO UNIKAĆ (wysoka zawartość FODMAP) |
TO JEST DOZWOLONE (niska zawartość FODMAP) |
| WARZYWA | Suszona fasola, groch, soczewica,soja, mleko sojowe, izolat białka sojowego, cebula, szalotka, czosnek, kapusta, brokuły,karczochy, kalafior, kukurydza, groszek, szparagi, rośliny strączkowe, groszek cukrowy, buraki, kapusta, seler, por |
Groszek, seler, marchew, pasternak, pietruszka, ziemniaki, słodkie ziemniaki, dynia, pomidor, brukselka, szpinak, sałata, papryka zielona, zielona fasola, rzepa, ogórek, cukinia, kabaczek, bakłażan, ciecierzyca (niewielka ilość), papryka, fasolka szparagowa, kapusta pekińska, seler łodyga, szczypiorek cienki, dymka zielone części, świeże zioła, kiełki fasoli, lucerny, soi, koper włoski, imbir, jarmuż, liście pora, oliwki |
| OWOCE | Jabłka, śliwki, wiśnie, gruszki,brzoskwinie, morele, nektaryny, mango, arbuz, grejpfruty, winogrona, awokado, daktyle, jeżyny, porzeczki, owoce suszone, rodzynki, owoce z puszki w syropie | Pomarańcze, żurawina, truskawki,cytryny, limonki, banany, mandarynki, melony, jagody, borówki, maliny, porzeczki, kiwi, ananas, papaja, rabarbar |
| MIĘSA
I RYBY |
Marynowane i przetworzone mięsa | kurczak, indyk, wołowina , wieprzowina, baranina, ryby: łosoś, dorsz, łupacz, pstrąg, tuńczyk w puszce, owoce morza: krab, homar, krewetki, omułki, ostrygi |
| NABIAŁ | Sery miękkie, serek wiejski, brie, ser topiony, mleko krowie, owcze, kozie, śmietana , jogurt, maślanka, lody, produkty sojowe, mleczko kokosowe, pudding, margaryna | Twarde sery, w tym cheddar, brie, feta, mozarella, camembert, szwajcarski, parmezan , mleko bez laktozy, mleko owsiane, mleko ryżowe, jogurty bez laktozy, sery żółte, mleko migdałowe, masło, jaja, tofu |
| ZBOŻA
I ZIARNA |
Pszenica (chleb, płatki pszenne, bułki, makarony, kuskus, ciastka,bułka tarta), jęczmień, żyto, otręby,orzechy nerkowca, pistacje | Pieczywo i produkty z mąki owsianej, gryczanej, ryżowej, kukurydzianej, ziemniaczanej, bezglutenowe, kasza gryczana, ryż biały i brązowy, płatki owsiane, migdały, kokos, orzeszki ziemne, chipsy ziemniaczane, małe ilości ziarna sezamu i słonecznika, orzechów włoskich |
| INNE | grzyby, miód; ksylitol, sorbitol, fruktoza i syrop fruktozowy, syrop z agawy, gumy do żucia, piwo, wino więcej niż 1 jednostka ), rum, napoje bezcukrowe np. dietetyczna cola, inulina (jako suplement lub dodatek do żywności) | cukier, herbata, kawa ( nie więcej niż 1 filiżanka), syrop klonowy, marmolada, dżem truskawkowy , masło orzechowe, tofu, alkohole: gin, whiskey, wódka, wod |
Suplementacja:
Badania wykazały, że znaczna część populacji z IBS cierpi na niedobór witaminy D3 (<20 ng/ml). Dwa badania potwierdziły, że uzupełnianie witaminy D3 w zespole jelita nadwrażliwego daje poprawę samopoczucia. Zmniejsza nasilenie objawów i poprawia jakość życia. Działanie przeciwzapalne i poprawiające procesy trawienne w jelicie mają także kwasy Omega- 3 oraz kurkumina (substancja aktywna z przyprawy kurkumy).
Jest wiele danych wskazujących na zasadność prowadzenia probiotykoterapii w IBS. Warto zastanowić się nad jej wprowadzeniem. Dość dobrą opinią wśród pacjentów cieszy się Sanprobi IBS- który jest dedykowany dla tej jednostki chorobowej.
Dodatkowo można pomyśleć o suplementacji maślanem sodu, który stanowi materiał energetyczny dla kolonocytów. Ma działanie troficzne i przeciwzapalne na błonę śluzową jelit.
Pomocne technologie
Ciekawym rozwiązaniem jest też aplikacja na smartphone o nazwie FODMAPS App. Dzięki aplikacji można w dowolnej chwili sprawdzić jaką zawartość FODMAP ma dany produkt. Pokarmy są pogrupowane według kolorów (czerwony- duża zawartość FODMAP, żółty- średnia zawartość, zielony- mała zawartość). Aplikacja zawiera również przepisy i pomysły na posiłki. Aplikacja jest dobrym rozwiązaniem, ze względu na bogatą bazę produktów (bez porównania do przedstawionej poniżej tabeli), która jest stale aktualizowana.
Jesteś zainteresowana tematem chorób jelit ? Wskocz do wpisu o SIBO, dowiesz się o nim więcej 🙂
